Keratoconus is een afwijking aan het hoornvlies (kerato = hoornstof), waarbij de vorm hiervan niet rond is, maar kegelvormig (kegel = coon). Het hoornvlies is als het ware uitgezakt, en dit wordt veroorzaakt door een verandering in structuur waardoor de stevigheid verloren gaat. Er ontstaat toenemende vervorming en verdunnig en de gezichtsscherpte van een of beide ogen gaat steeds verder achteruit. Ook overgevoeligheid voor licht is een van de symptomen. Deze afwijking is aangeboren, maar wordt pas rond het 20ste levensjaar ontdekt en komt vooral voor bij personen met een allergische aandoening. Een keratoconus is niet erg zeldzaam, aangezien het bij 1 op de 2000 mensen voorkomt.
Op de afbeelding ziet u bovenaan een gezond hoornvlies. Onderaan: een keratoconus.
Behandelmethoden
Het zicht kan in de beginfase verbeterd worden door aanpassing van een bril. In een later stadium kan scherp zicht alleen nog verkregen worden met een speciale contactlens, welke niet iedere patiënt kan verdragen. Contactlenzen vullen de ruimte tussen het onregelmatige hoornvlies en de binnenkant van de lens op met traanvocht, waardoor het zicht wordt verbeterd. Scleralenzen zijn zeer geschikt voor deze aandoening doordat de lens niet alleen over de iris, maar ook over het oogwit valt. Hierdoor wordt het hoornvlies optimaal beschermd.
Wanneer de ziekte toeneemt kunnen plooien en littekens in het hoornvlies gevormd worden, welke ervoor zorgen dat de beeldvervorming permanent verstoord wordt. In dat geval kan alleen een hoornvliestransplantatie nog uitkomst bieden.
Project: Ontwikkeling van een nieuwe point-source corneal topographer gebaseerd op colored LEDs (Cassini).
Een nauwkeurige analyse van het hoornvliesoppervlak is belangrijk om geringe vormafwijkingen, bijvoorbeeld ten gevolge van keratoconus, te detecteren en eventuele progressie van een aandoening in een vroeg stadium vast te stellen. Bij de traditionele corneatopograaf wordt de vorm van het corneaoppervlak geanalyseerd op basis van de reflecties van verlichte ronde ringen (Placidobeeld). Met dit principe kunnen bepaalde onregelmatigheden van het hoornvlies niet worden gedetecteerd.
In het VU medisch centrum is een corneatopograaf ontwikkeld die gebruik maakt van patroonstimulatie waarbij het oog wordt belicht door kleine vakken in verschillende kleuren (multiple stimulator points). Dit prototype is verder ontwikkeld door het bedrijf i-Optics BV, gevestigd in Den Haag en draagt de naam Cassini. Deze corneatopograaf maakt gebruik van LED-verlichting van verschillende kleuren (Color LED Topography). De eerste klinische studie de Cassini zal plaatsvinden in het OMC Zaandam bij patiënten met een onregelmatig hoornvliesoppervlak op basis van keratoconus of na een hoornvliestransplantatie.
Project: Nieuwe methode van preventieve en therapeutische behandeling van keratoconus met behulp van ultraviolet licht bestraling.
In de jaren ’90 is in Duitsland een nieuwe behandelmethode (cross-linking) voor keratoconus ontwikkeld, waarbij de voorste lagen van het hoornvlies worden bestraald met ultraviolet licht. Door bestraling worden er tussenverbindingen in het hoornvlies gevormd die voor een versteviging zorgen. Hiermee wordt voorkomen dat er een toenemende verdunning en vervorming ontstaat en het zicht steeds verder achteruitgaat.
Dr Michel Zaal heeft een nieuw hulpmiddel ontwikkeld dat kan worden toegepast bij cross-linking. Een patentaanvraag is in behandeling.
Project: Hoornvliestransplantatie bij patiënten met keratoconus: nieuwe operatietechnieken.
In het VU medisch centrum heeft Dr Michel Zaal in 2001 een nieuwe methode ontwikkeld voor een hoornvliestransplantatie bij keratoconus patiënten. Hierbij worden vrijwel alle lagen van het hoornvlies vervangen met uitzondering van de binnenste laag. Er wordt hierbij gebruikt gemaakt van een speciale ultrageluid meting om de veiligheid en nauwkeurigheid van de procedure te verhogen. Deze operatiemethode kan ook worden toegepast bij diverse oppervlakkige hoornvliesaandoeningen.
Sinds de ontwikkeling van deze nieuwe techniek zijn er 120 patiënten behandeld. De lange termijn resultaten van de behandelmethode blijken zeer positief en zullen worden beschreven in een artikel.
Project: Kwaliteitscontrole van Nylon hechtingen.
Er is een experimentele studie verricht naar de kenmerken van nylon hechtdraden die worden gebruikt bij een hoornvliestransplantatie. De aanleiding van de studie was een verandering van het fabricage proces van een hechtdraad die wereldwijd zeer frequent wordt gebruikt. De studieresultaten geven aanleiding tot het ontwikkelen van een dunnere hechtdraad met gunstige specificaties voor oogheelkundige microchirurgie.